Crochenwaith Nantgarw


Dechreuwyd cynhyrchu crochenwaith yn Nantgarw yn 1813 gan William Billingsley a Samuel Walker.Roedd Billingsley yn enedigol o Swydd Derby a death yn amlwg yn gynnar fel arlunydd porselin.
Gadawodd Derby i weithio yn Mansfield ac yna i Torksey yn Swydd Lincoln lle cyfarfu â Samuel Walker a briododd ei ferch Sarah.

Cyrhaeddodd y teulu Nantgarw ym1813 gyda £250 i ddechrau’r busnes o gynhyrchu porselin gan ddilyn resait arbennig Billingsley, ond buan iawn yr aeth yr hwch trwy’r siop gan fod natur y past yn golygu fod y rhan fwyaf o’r porselin yn torri yn y ffwrn.

Gadawodd y ddau i weithio yng nghrochendy Cambrian, Abertawe lle parhawyd â’r gwaith o arbrofi gyda resait Billingsley. Ymhen ychydig flynyddoedd, yn 1817, dychwelodd y ddau i Nantgarw i dreio unwaith eto. Yr un oedd eu tinged, ac erbyn 1820 roedd amgylchiadau ariannol y ddau wedi dirywio gymaint nes bu’n rhaid cau’r crochendy eto a symud i Coalport i weithio. Yno, yn 1828 y bu farw William Billingsley, ac oddi yno yr aeth Samuel Walker i’r America lle agorodd crochendy Temperance Hill yn Ngorllewin Troy, Efrog Newydd.

Cynhyrchwyd pibau tobacco yn Nantgarw yn 1835 gan gwmni o’r enw W.H.Pardoe. Bu’n cynhyrchu pibau tan 1920 ac yn ei anterth roedd y busnes yn cynhyrchu yn agos i 10,000 yr wythnos.